ارزیابی کارایی روابط زمان تمرکز جریان های سطحی در حوزه های آبخیز شیرکوه یزد

زمان پیمایش، زمان لازم برای حرکت آب بین دو نقطه در مسیر جریان است. طبق نظر سازمان حفاظت خاک آمریکا (1986)، جریان رواناب در سطح یک حوزه به سه بخش مجزای، جریان های ورقه ای، جریان های متمرکز کم عمق و جریان در آبراهه یا کانال اصلی تقسیم می شود. زمان پیمایش بعنوان جزئی از زمان تمرکز در هریک از این اجزای جزئی برآورد شده و زمان تمرکز از مجموع این زمان ها بدست می آید.زمان تمرکز یکی از متغیرهای مهم حوزه های آبخیز در برآوردهای هیدرولوژیک ازجمله دبی های طرح و همچنین طراحی سازه های کنترل سیلاب می باشد. باتوجه به اینکه در حال حاضر برای استفاده از روابط تجربی یا فیزیکی ای که جهت جریان های متمرکز کم عمق ارائه شده است در غالب موارد، نیاز به اندازه گیری شدت بارش مازاد وجود دارد و دسترسی به این نوع آمار در همه نقاط یک حوزه آبخیز در حال حاضر در کشور امکان پذیر نمی باشد، بنابراین در مطالعه حاضر، تعداد 11 رابطه تجربی اعم از روابط مربوط به هرسه جزء جریان، جهت برآورد زمان پیمایش جریان های متمرکز کم عمق در حوزه های آبخیز ده بالا و منشاد در استان یزد، با روش تزریق یکباره محلول نمک طعام (با غلظتg/lit 75) مورد ارزیابی قرار گرفته و سپس نسبت به بهینه سازی برخی از این روابط اقدام شده است. نتایج نشان دهنده دقت مناسب تر رابطه های تجربی زمردی (2005) و هاکتانیر- سزن (1990) در برآورد زمان پیمایش کلی می باشد. در نهایت با اصلاح رابطه های کرپیچ (1940)، scs (1972)، ین-چاو (1983) و زمردی (2005)، در دو بخش همگن از حوزه آبخیز ده بالا، درهر بخش یک رابطه اصلاحی بعنوان اولویت انتخاب گردید. نتایج مربوط به ارزیابی رابطه های اصلاح شده در سطح اعتماد 5% بیانگر اولویت رابطه اصلاح شده scs (1972) در بخش نخست با شیب کمتر از 13% در بستر جریان و رابطه بهبود یافته زمردی (2005) در بخش دوم حوزه آبخیز ده بالا با شیب 13تا 25% می باشد. پیشنهاد می شود تا درمطالعات دیگر نسبت به ارزیابی بیشتر این روابط در شرایط مشابه اقدام گردد.